ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ TALİMATNAMESİ

ANA ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ TALİMATNAMESİ
1. AMAÇ
Ana arı arıcılıkta koloni verimliliğini etkileyen en önemli girdilerden biridir. Arıcılıkta yüksek verim elde etmek, çeşitli faktörlerin yanı sıra nitelikli ve genç ana arı kullanımına bağlıdır. Bu düzenlemenin amacı; ayrı bir üretim dalı olan ana arı yetiştiriciliğini denetim altına alarak özel ve tüzel kuruluşlarca nitelikli ana arı üretimi yapılmasını sağlamaktır.
2. KAPSAM
Bu talimatname özel ve tüzel kuruluşların ana arı yetiştirme faaliyetlerini düzenleme ve denetlemede izlenecek yöntem ve esasları kapsar.
3. KISALTMA VE TANIMLAR
a. Kısaltmalar
Bu talimatnamede adı geçen;
Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
Genel Müdürlük: Tarımsal Üretim Ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü
Müessese: Arıcılık Araştırma Enstitüsü, bünyesinde arıcılık birimi bulunan araştırma enstitüleri ve arıcılık üretme istasyonlarını,
T.A.B.: Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliğini,
A.Y.B.: Arı Yetiştiricileri İl Birliğini
Yönetmelik: Arıcılık yönetmeliğini,
İşletme: Ana arı üretim işletmesini,
b. Tanımlar
Arılık: Bal arısı kolonilerinin yerleştirildiği alandır.
Koloni: Yumurtlayan ve sağlıklı bir ana arı, mevsime bağlı olarak 5 bin ile 60 bin arasında değişen sayıda işçi arılar ve üreme mevsiminde bin-iki bin civarında erkek arılardan oluşan arı ailesidir.
Coğrafi ırk: İnsan müdahalesi olmaksızın yaşadıkları coğrafyanın ekolojik koşulları altında tamamen doğal seleksiyonla gelişmiş bal arısı topluluklarıdır.
Ekotip: Bir coğrafi ırk içinde özel ekolojilerde farklılaşmış bal arısı topluluklarıdır.
Damızlık koloni: Üzerinde durulan özellikler bakımından seçilerek çoğaltmada kullanılan larva kaynağı kolonidir.
Yetiştirme kolonileri: Ana arı üretiminde kullanılan başlatıcı koloni, bitirici koloni ve çiftleştirme kolonileridir.
Başlatıcı koloni: Damızlık koloniden aşılanan larvaların verildiği ve 1 gün süreyle tutulduğu ana arısız ve tek katlı (kuluçkalık) olarak düzenlenmiş ana arı yetiştirme kolonisidir.
Bitirici (besleyici) koloni: Başlatıcı kolonide kabul edilen larvaların beslenmesi ve yüksüklerin kapatılması aşamasını gerçekleştirmek için düzenlenmiş ana arılı ve iki katlı (kuluçkalık ve ballık) ana arı yetiştirme kolonisidir.
Çiftleştirme kolonisi: Çiftleşmemiş ana arının çiftleşme sürecini yaşadığı ve ilk yumurtlama etkinliğini gerçekleştirdiği çiftleştirme kutusu ya da ruşette tutulan kolonidir.
Ruşet: Küçük kolonileri barındırmak için kullanılan 5 çerçeveli kovandır.
Doğal çiftleşme: Cinsel olgunluğa ulaşmış genç ana arının doğal koşullar altında açıkta serbest çiftleşmesidir.
Damızlık ana arı: Üzerinde durulan özellikler bakımından seçilen larva kaynağı koloninin ana arısıdır.
Aşılama (larva transferi): Damızlık koloniden alınan en fazla 1 günlük yaştaki larvaların aşılama çerçevesine tutturulan temel yüksüklere larva kaşığı ile aktarılması işlemidir.
Temel yüksük: Çapı 9 mm, uzunluğu ise 8-10 mm olan ana arı adayı larvaların içine aktarıldığı balmumu ya da plastikten yapılmış malzemedir.
Kapalı yüksük: İçinde ana arı adayı canlı pupa bulunan ana arı yüksüğüdür.
Larva kaşığı: Larvaların temel yüksüklere aktarımında kullanılan alettir.
Ana arı bankalama: Henüz çiftleşmemiş ya da çiftleşmiş ana arıları bir arada belirli bir süre tutma işlemidir.
Banka kolonisi: Kapalı ana arı yüksüklerini, çiftleşmemiş ya da çiftleşmiş ana arıları bir arada belirli bir süre tutmak amacı ile kullanılan kolonidir.
Ana arı nakliye kafesi: Çiftleşmiş ana arıların naklinde ve kolonilere kabul ettirilmelerinde kullanılan kafestir.
Ana arı markası: Ana arıyı işaretlemede yıllara göre değişik renkte kullanılan boya ya da plastik plakadır.
Ana arı boyası: Ana arıyı işaretlemede yıllara göre değişik renkte kullanılan bitkisel orijinli boyadır.
Ana arı plakası: Ana arıyı işaretlemede yıllara göre değişik renkte kullanılan üzeri numaralı plastik plakadır.
Ana Arı Yetiştirici Sertifikası: Bakanlıkça düzenlenen ana arı yetiştiriciliği eğitim programlarına katılarak başarılı olan arıcılara verilen belgeyi,
Ana Arı Üretim İzni: Ana arı yetiştiriciliği uygulama esaslarına uygun yetiştiricilik yapan işletmelere bakanlıkça verilen belgeyi ifade etmektedir.
4. ANA ARI YETİŞTİRİCİLERİNİN EĞİTİMİ
Ana Arı yetiştiriciliği eğitimi ıslah amaçlı kurulmuş bulunan T.A.B. ile koordineli olarak düzenlenir. Uygulamalı ana arı yetiştiriciliği eğitimi almak isteyen arıcılar bağlı bulundukları Bakanlık İl/İlçe Müdürlüklerine işletme tanımlama numarasını da içeren dilekçe ile başvurabildikleri gibi A.Y.B.’lerinin toplu müracaatları ile de gerçekleştirilir. TÜGEM-Kanatlılar ve Küçükevciller Dairesi Başkanlığı’nca başvurular değerlendirilir. Bakanlık katılımcı sayısı, kurs programı ve kurs yerini belirler. Bakanlık ana arı yetiştiriciliği uygulamalı kurs programı için müesseselerinden, üniversitelerden, arı yetiştiricileri birliği ve arıcılık alanında faaliyet gösteren özel ve tüzel kuruluşlardan yararlanır, müfredatlarında arıcılık eğitimi bulunan yüksek okul mezunu müracaat sahiplerine farklı program uygulayabilir.
Kursa katılacak kişilere iki haftadan az olmayacak kurs programı (yer ve tarih) ve kursun düzenleneceği kurum ya da kuruluş yazılı olarak bildirilir. Kurs giderleri ile ilgili masraflar ve sertifika ücreti kursiyere aittir. Bakanlık, kurs sonucunda başarılı olanlara “Ana Arı Yetiştirici Sertifikası” verir.
5. ANA ARI YETİŞTİRİCİ İŞLETMELERİN KAPASİTE DEĞERLERİ
Örneğin, yılda 3000 adet ana arı yetiştirmeyi hedefleyen bir işletmede bulunması gereken ideal canlı materyal sayısı ve ekipman miktarı aşağıda örnek olarak verilmiştir. Kapasite tespitinde aşağıdaki değerler baz olarak alınır.
-10 adet damızlık koloni
-6 adet başlatıcı koloni
-20 adet bitirici (besleyici) koloni
-15 adet destek kolonisi
-Bir periyotta 1000 adet ana arı üretimi yapan 3000 lik bir işletme için 30 adet erkek arı kolonisi bulundurulmalıdır.


-100 koloni (yetiştirme mevsimi başlangıcında çiftleştirme kutularını arılandırmak için)
-1000 adet çiftleştirme kutusu
6-BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME
Ana arı üretimi yapacak gerçek veya tüzel kişiler ilde kurulmuş ise ıslah amaçlı arı yetiştirici birliği üyesi olmak ve Bakanlıktan üretim izni almak zorundadır. Üretim izni talebinde bulunan gerçek kişi dilekçe ekinde:
-Ana arı yetiştirici sertifikası,
-Nüfus cüzdanı sureti,
-Arı yetiştiricileri birliği üyesi olduğuna dair belge (İlde birlik kurulmuş ise),
-Üretimde kullanacağı damızlık materyal ile ilgili, Bakanlıkça izin verilmiş olan Damızlık üretim yapan işletmelerden veya Bakanlık Araştırma Enstitüleri ve Üretme istasyonundan satın alınmış ve hangi ırk veya ekotip olduğunu gösteren, “ana arı üretiminde damızlık materyal olarak kullanılabilir” ifadesi olan veya, üretici kendi belirleyeceği o yöreye has ekotip arılarla üretim yapacak ise konuyla ilgili kamu kuruluşlarından (Üniversite, Bakanlık Araştırma Enstitüsü veya Üretme İstasyonu) alınmış “Ana arı üretiminde damızlık materyal olarak kullanılabilir” ifadesi olan belge, veya Bakanlıkça izole bölge kapsamında koruma altına alınan genetik değere sahip arı ırkı veya ekotiple üretim yapan, Bakanlıktan ana arı üretim izni almış üreticilerden, damızlık materyal olarak kullanım amaçlı alınmış ana arıya ait fatura,
Talepte bulunan tüzel kişi ise ilave olarak ekinde:
-Tüzel kişi hakkında diğer bilgilerle birlikte faaliyet alanı içerisinde ana arı üretiminin de bulunduğunu gösterir Ticaret Sicil gazetesi,
-Ana arı yetiştirici sertifikasına sahip şahıs/şahıslarla tüzel kişi arasında noterce onaylanmış sözleşme,
Dilekçe ile üretim sezonu içerisinde (mart-ekim tarihleri arasında) ikamet edilen veya şirket merkezinin bulunduğu ilin Bakanlık İl Müdürlüğü’ne başvuruda bulunurlar.
Başvuruyu değerlendirecek Bakanlık İl Müdürlüğünce: ilgili Şube Müdürü başkanlığında, arıcılık konusunda deneyimli bir İl Müdürlüğü teknik elemanı, İl Müdürlüğü Vet. Hekimi, değerlendirmenin yapılacağı işletmeye en yakın müesseseden (Bünyesinde arıcılık birimi bulunan araştırma ve arıcılık üretme istasyonu) TÜGEM’ce görevlendirilecek bir teknik eleman veya veteriner hekim ve İl’de kurulmuş ise, Arı Yetiştirici Birliği temsilcisinin katılımlarıyla beş kişiden oluşan bir komisyon kurulur. Oluşturulan komisyon yapacağı denetleme ve değerlendirme sonucunda oybirliği ile alacağı karara göre; ana arı yetiştiriciliği için gerekli niteliklere ve altyapıya sahip gerçek veya tüzel kişiye ait işletmeler için “Ana Arı Üreticileri İnceleme ve Değerlendirme Formu”nu (EK:1) düzenleyerek ana arı üretim izni verilmek üzere tüm belgeleri Bakanlık, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’ne gönderir. Yapılan değerlendirme sonucu işletme ana arı üretimi için yeterli bulunmaz ise belirlenen noksanlıklar ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
7. İŞLETMENİN VE YETİŞTİRİCİNİN KAYIT ALTINA ALINMASI
Ana arı üretim izni alan işletmeler bakanlıkça kayıt altına alınır. Her işletmeye bakanlıkça bir kod numarası verilir. Yetiştirilen ana arılar pazarlanırken ana arı nakliye kafesleri üzerinde bu kod numarasının ve yetiştiricinin adı, soyadı veya ticaret ünvanının bulunması zorunludur. Sözleşmeli olarak üretim yapmak isteyen müteşebbisler, ana arı üretim izni almış üreticilerle, 01.08.1998 tarih, 23420 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış “Sözleşmeli Tarımsal Ürün Yetiştiriciliği İle İlgili Usul ve Hakkındaki 16 Nolu Tebliğ” hükümlerine uygun olarak yapacakları sözleşmeyi, üretim izni almış oldukları Bakanlık İl Müdürlüğüne sözleşme imzalanmasını takip eden 15 gün içerisinde ibraz ederler. Üretim izni verilen gerçek veya tüzel kişiler talimatname eki taahhütname (EK:2) hükümlerine uymak zorunda olup, aksi durumda verilmiş olan ana arı üretim izni iptal edilir.
8-İŞLETME KAPASİTE VE YETİŞTİRİLEN ANA ARILARIN KALİTE AÇISINDAN DENETİMİ
Ana arı üreten işletmeler, her yıl, içinde bulunulan yılın üretim sezonu başlarken o yıla ait üretim kapasitesinin belirlenmesi, mayıs-haziran-temmuz aylarında 6. maddede oluşturulan komisyon, mümkün olmaması durumunda anılan komisyonun (Müessese elamanı hariç) diğer üyeleriyle bölgelerindeki işletmeler ziyaret edilerek düzenlenen “Ana Arı İşletmeleri Kontrol Formları” (EK:3) Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’ne gönderilir.
Ziyaret edilen ana arı işletmelerinde damızlık ana arıya bağlı olarak yetiştirilecek ana arılar dışında bir arı ırkının işletmede olmaması esastır. Komisyonca damızlık ana arı ırkına bağlı olan ana arı yetiştiriciliği dışındaki ırklara müsaade edilmez. Birden fazla ana arı ırkı müsaadesi verilmesi halinde ırklar arasında en az 15 km yarıçaplı alan olması gerekir.
Ana arı işletmelerinin kayıtlı bulunduğu ilin dışında gezginci olarak bulunması halinde, il müdürlüğü tarafından konaklama belgesi verilirken, ırk özelliklerinin bozulmaması için bölge ve yer seçiminin daha hassas yapılması, bu konuda ana arı işletmelerine yardımcı olunması, 15 km yarıçap içinde yabancı arı kolonilerinin bulunmaması gerekmektedir.
Bakanlığın gerek görmesi durumunda işletmenin ana arı üretim kapasitesi ile kapasite artırımı, işletmenin mevcut donanımı ve alınacak numune (en az 5 adet) ana arının canlı ağırlık ve sperma sayısı bakımından inceleme sonucuna göre belirlenir.
Ana arı üreten işletmeler, TAB tarafından dağıtımı yapılan ana arı satış kayıt defterini tutmak ve üretim faaliyetiyle ilgili tüm bilgi ve belgeleri istendiğinde incelenmek üzere İl Tarım Müdürlüklerine ibraz etmek zorundadır. Sezon sonunda ana arı satış kayıt defterleri kayıtlı oldukları il müdürlüğüne fatura koçanları ile kontrol edilerek tutanakla teslim edilir.
Üretilen ana arıların kalite açısından denetlenmesiyle ilgili olarak; Komisyon, yumurtlayan ana arılı en az 50 çiftleştirme kutusunda koloni gücü ve ana arının yumurtlama düzenini inceleyerek rapor tanzim edebileceği gibi, gerek görmesi halinde işletmeden yumurtlayan en az 5 ana arıda canlı ağırlık, sperm torbası çapı, sperm torbası hacmi, yumurta tüpü sayısı, spermatozoa sayısı gibi özellikler bakımından Bakanlık kuruluş elemanlarınca inceleme yapılmasını sağlar ve sonucu işletme sahibine bildirir.
Denetimlerde noksanlığı ya da yanlış uygulaması tespit edilen ana arı işletmeleri, noksanlıkların tamamlanması veya yanlış uygulamanın düzeltilmesi hususunda uyarılır. Buna rağmen belirtilen bu işlemleri yapmayan bu işletmeler ile fatura ve benzeri belgeler olmaksızın satış yapan ana arı işletmelerinin belirlenmesi halinde bu işletmeler, ayrıca üst üste iki yıl süre ile üretim yapmayan işletmelerin Ana Arı Üretim İzinleri komisyonun önerisi ile Bakanlık tarafından bir daha verilmemek üzere iptal edilir. Gerek görülmesi halinde Bakanlık Merkez Teşkilatı elemanlarınca da denetim yapılır.
03.02.2005 tarih, KKDB/ARİ-250.11.07.11/07 sayılı yazımız eki “Ana Arı Yetiştiriciliği Uygulama Esasları Talimatnamesi” yürürlükten kaldırılmış olup, daha önceden üretim izni almış işletmeler bu talimatname hükümlerine uymak zorundadır.

EK: 1
ANA ARI ÜRETİCİLERİ İNCELEME VE DEĞERLENDİRME FORMU

İli :...................................
İlçesi :...................................
Üreticinin Adı veTicaret Ünvanı:................................................................................
İşletme Adresi:..............................................................................................................
İletişim Adresi:……………………………………………………………………………….
Tel No (İş) :...................................
Tel No (Cep) :………………………
Damızlık Koloni Adedi :.................................
Koloni Sayısı :.................................
Ana Arı Çiftleştirme Kutusu Adedi :.................................
Erkek arı koloni sayısı :...................................
Erkek arıların ırk yada ekotipi :....................................
Ana Arı Üretim Kapasitesi (Ad/Sezon):..................................
Üretim ve Satış Kayıtları :..................................
Damızlık Ananın Irk yada Ekotipi :..................................
Değerlendirmenin yapıldığı tarih :..................................

Değerlendirme Sonucu: ..............................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
İmza İmza İmza İmza İmza
Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı
Şube Müd. Müessese E. İl Müd.T.E İl Müd.Vet.Hek. İl Arı Yetiş.Bir.Tem.


EK:2

TAAHHÜTNAME
-Ana arı üretim izni aldığım günden başlayarak sezon boyunca üretim faaliyetimi hangi tarihlerde hangi bölgede sürdüreceğimi, bunda meydana gelen değişiklikleri Bakanlık İl Müdürlüğüne bildireceğimi,
-Sözleşmeli olarak üretim yapmam durumunda, ana arı üretim izni almış üreticilerle, 01.08.1998 tarih, 23420 sayılı resmi gazetede yayımlanmış “Sözleşmeli Tarımsal Ürün Yetiştiriciliği İle İlgili Usul ve Hakkındaki 16 Nolu Tebliğ” hükümlerine uygun olarak yapacağım sözleşmeyi en kısa sürede Bakanlık İl Müdürlüğüne ibraz edeceğimi,
-Üretim ve satış kayıtları ile üretilen ana arı satışını gösteren tarafımızca düzenlenmiş fatura ve benzeri belgelerin suretlerini istendiğinde kontrol amacıyla Bakanlık temsilcilerine ibraz edeceğimi,
-Üretim sezonu boyunca, işletmede yetiştirmeme müsaade edilen damızlık ana arılar dışında başka ırka ait ana arı yetiştirmeyeceğimi, satmayacağımı, değerlendirme komisyonunca belirlenmiş üretim kapasitesi üzerinde belge düzenlemeyeceğimi, fazla belge düzenlemiş olduğumun tespit edilmesi durumunda doğacak maddi ve diğer zararları tazmin edeceğimi
-Herhangi bir nedenle üretim faaliyetimi durdurduğum zaman bunu en kısa sürede Bakanlık İl Müdürlüğüne bildireceğimi,
-Taahhütname şartlarına uymadığım takdirde Bakanlıkça verilmiş olan “Ana Arı Üretim İzni”nin bir daha verilmemek üzere iptal edileceğini,
-Bu taahhütname ilgili doğacak itilaflarda Ankara Mahkemelerinin selahiyetli olduğunu,
kabul ve taahhüt ederim.

İşletme Sahibi
Ad, Soyad, İmza





EK: 3
ANA ARI İŞLETMELERİ KONTROL FORMU
İli :...................................
İlçesi :...................................
Üreticinin Adı, Soyadı ve Ticaret Ünvanı:.................................................................
İşletme Adresi:..............................................................................................................
........................................................................................................................................
İletişim adresi:………………………………………………………………………………..
Tel No (İş) :...................................
İşletme Kod No :………………………
Damızlık Koloni Adedi :.................................
Koloni Sayısı :.................................
Ana Arı Çiftleştirme Kutusu Adedi :.................................
Erkek arı koloni sayısı :...................................
Erkek arıların ırk yada ekotipi :....................................
Damızlık Ananın Irk yada Ekotipi :..................................
Değerlendirme tarihi itibariyle üretilen ana arı adedi :..................................
Değerlendirme tarihi itibariyle düzenlenen belge adedi :..................................
Değerlendirmenin yapıldığı tarih :..................................
Kontrol Sonucu Komisyon Görüşü:.........................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
İmza İmza İmza İmza İmza
Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı Adı Soyadı
Şube Müd. Müessese E. İl Müd.T.E. İl.Müd.Vet. Hek. İl Arı Yetiş.Bir.Tem.